पौष ४, रत्ननगर ।
देशव्यापी रुपमा चरा संरक्षण गर्न चितवन सौराहामा छैटौं राष्ट्रिय कार्यशाला शुरु भएको छ । घोडाघोडी तालबाट पहिलो पटक शुरु भएको कार्याशाला कोशी, जगदिशपुर ताल हुदै छैटौं पटक चितवन सौराहामा आयोजना गरिएको हो । नेपालमा पाइने ८९२ प्रजाती चरा मध्ये अधिराज्य भरीमा १६६ प्रजाती र चितवनमा मात्रै ३२ प्रजातीका चरा संकटको सुचीमा रहेको कार्यशालामा जानकारी दिएको छ । कार्यशालामा सङ्कटापन्न अवस्थामा रहेका चराहरुको संरक्षण र बासस्थान व्यवस्थापनमा सरोकारवाला निकायहरुले ध्यान दिनुपर्ने बताएका छन् । नेपालमा चरा संरक्षणका लागि भएका प्रयास र भावी कार्ययोजनाका विषयमा छलफल गर्न छैटौँ राष्ट्रिय कार्यशाला सुरू भएको हो । तीनदिने कार्यशालामा चरा संरक्षण र पक्षी पर्यटनको सम्भावनाको अध्ययन गरिनेछ । बर्ड एजुकेसन सोसाइटी चितवनको व्यवस्थापनमा नेपाल पक्षी संरक्षण संघले आयोजना गरेको कार्यशालामा सङ्कटमा परेका प्रजातिको संरक्षणका लागि गर्नुपर्ने प्रयास र नीतिगत व्यवस्थाका विषयमा छलफल हुनेछ ।
कार्यशाला उद्घाटन कार्यक्रममा संघले नेपालमा २० वर्षको अवधिमा ३६ प्रजातिका चरा थपिएको जानकारी दिएको छ । बर्ड एजुकेसन सोसाइटीको तथ्याङ्कअनुसार चितवनमा मात्रै ६६० प्रजातिका चरा पाइन्छन्, जसमध्ये जिल्लामा दुई वर्षको अवधिमा चार प्रजातिका चरा थपिएको बर्ड एजुकेसन सोसाइटी चितवनका निवर्तमान अध्यक्ष रमेश चौधरीले जानकारी दिए । चालू आर्थिक वर्षमा चितवनमा नेपालमै पहिलोपटक नयाँ चरा फेला परेको छ । गत भदौ महिनामा नेपालमै पहिलोपटक चितवनमा चाइनिज बकुल्ला नामको चरा फेला परेको चौधरीले बताए ।
सन् २००२ देखि सन् २०२२ सम्म आइपुग्दा ३६ प्रजातिका चरा थपिएको र १६६ प्रजातिका चरा सङ्कटापन्न अवस्थामा रहेको जानकारी दिएको छ । नेपालमा सन् २००२ मा ८५७ प्रजाति रहेकोमा सन् २०२२ मा आइपुग्दा त्यो संख्या बढेर ८९२ पुगेको संघकी प्रमुख कार्यकारी अधिकृत इशाना थापाले जानकारी दिइन् । सन् २००६ मा ८६२ पुगेको प्रजाति सन् २००९ मा एक बढेर ८६३ पुगेको थियो । सन् २०१२ मा ८७१ हुँदै सन् २०१६ मा ८७८ र सन् २०१८ मा ८८६ पुगेको थियो । हालै सम्पन्न चराहरुको अन्तराष्ट्रिय सम्मेलनबाट २० मिलियन डलर चरा संरक्षणका लागि विकासोन्मु राष्ट्रहरुले जम्मा गर्ने प्रतिवद्धता जनाएको समेत थापाले जानकारी दिइन् । कार्यशालामा चरा लोप हुनुको कारण, संरक्षणका लागि भएका प्रयास लगायतका विषयमा कार्यपत्र प्रस्तुत गरिनेछ । जिल्ला तहमा गठन भएका बर्ड एजुकेसन सोसाइटी र स्थानीय संरक्षण सहयोगी संस्थामा आबद्ध चरा संरक्षणकर्मीहरुले अनुभव आदानप्रदान तथा अवार्ड प्राप्त सोसाइटी र स्थानीय संरक्षण सहयोगी संस्थाहरुले कार्यगत विवरण प्रस्तुत गर्नेछन् ।
उद्घाटन कार्यक्रममा संघका कोषाध्यक्ष राजकुमार राईले राज्य, संरक्षणकर्मी र निकुञ्ज तथा आरक्षका कर्मचारीहरुको त्रिपक्षीय सहकार्यबाट मात्र चरा संरक्षणको कामले सार्थकता पाउने बताए । वार्षिकरुपमा प्रजाति बढ्दै गएको भए पनि सङ्कटापन्न अवस्थामा रहेका चराहरुलाई जोगाउने काम चुनौतीपूर्ण रहेको उनले बताए ।
चितवन निकुञ्जका पूर्वसंरक्षण अधिकृत रामप्रीत यादवले बासस्थान र आहारको अभावका कारण नेपालमा चरा सङ्कटमा परेको बताए । पर्यटन विकासको दृष्टिकोणले मात्र नभएर जैविक विविधतागत सुन्दरताका लागि पनि चरा जोगाउनुपर्ने उनको भनाइ छ ।
राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण कोष सौराहाका प्रमुख डा. बाबुराम लामिछानेले सङ्कटापन्न अवस्थामा रहेका १६६ प्रजातिका चरा जोगाउने योजनासहित काम गर्ने दायित्व राज्य र संरक्षणकर्मीको काँधमा रहेको बताए ।
कार्यक्रमका प्रमुखअतिथि निकुञ्जका प्रमुख संरक्षण अधिकृत हरिभद्र आचार्यले चराको बासस्थानमा मानवीय अतिक्रमणका कारण चरा जोगाउन मुस्किल भएको बताए । चराको अस्तित्व जोगाउन नसके जैविक विविधतामा गिरावट आउने भन्दै नेपालको पर्यटन व्यवसायसमेत चरामा निर्भर रहेको हुँदा उनले चरा संरक्षणका लागि पर्यटन व्यवसायीसमेत सचेत हुनुपर्ने बताए ।
बर्ड एजुकेसन सोसाइटी चितवनका अध्यक्ष टीका गिरीको अध्यक्षतामा भएको कार्यक्रममा वडा नं–६ का वडाध्यक्ष किरण महतो, मृगकुञ्ज मध्यवर्ती उपभोक्ता समितिका अध्यक्ष दुर्गाप्रसाद घिमिरेलगायतले मन्तव्य राखेका थिए । कार्यक्रममा देशभरका ६० जना चराविद्, चरा संरक्षणकर्मीहरुको सहभागिता छ ।
